İşte fotoğrafı çekilen ilk Osmanlı dönercileri... Dünyaya döneri tanıtan Osmanlı'nın fotoğraflanmış en eski dönercisi 1855 yılında objektiflere gülümsemiş! Peki, nerede ve nasıl? İşte cevaplar…
SOFRABEZİ ÖZEL Türkiye'den dünyaya yayılan, ilk olarak Türklerin gittikleri ülkelere taşıdığı, sonrasında yabancı ülkelerde de sektör haline gelen dönerle ilgili çarpıcı bilgiler ortaya çıkıyor. "Ata yemeğimiz" dönerin geçmişi, sanıldığının aksine çok eskiye değil, sadece 150 yıl öncesine gidiyor. Dönerin mucidi ise yine sanıldığı gibi Bolu ya da İstanbul değil Kastamonu… Ve bir başka çarpıcı detay da fotoğrafı çekilen ilk Osmanlı dönercisi… Bugüne kalan en eski dönerci fotoğrafının 1855'te çekildiği ortaya çıktı. İşte dönere dair çok az bildiğiniz bilgiler. Sofrabezi'nin özel ve hiçbir yerde bulmayacağınız özgün araştırmasıyla…
FOTOĞRAFLANAN İLK DÖNERCİ
Dünyaya döneri sevdiren Osmanlı dönercilerine ait en eski fotoğrafın 1855'te çekildiği ortaya çıktı. Fotoğrafı çeken James Rodbertson, fotoğrafın çekildiği yer se İstanbul… Fotoğrafın solundaki ahşap masanın üzerinde kuzu eti parçaları ve masanın diğer ucunda da arkasındaki çengele dizilmiş, odun kömürü ateşinde dönerek pişen "Döner Kebap" bulunuyor. Sanatsal değeri de olan fotoğraf ise bu alanda çekilmiş tek kare değil… Fotoğrafı çekilen tek dönerciler bunlarla sınırlı değil…
DÖNERİN GEÇMİŞİ 150 YILA DAYANIYOR
Türkiye'de dönerin tarihi 150 yıl öncesine ait. İlk kez etin bir şişe takılması 1860'lara kadar gidiyor* Kitaba göre bu usulü icad eden de Kastamonu'lu aşçı Hamdi Usta… Kastamonu çarşısında ün yaparak bizzat döneri hazırlayan Hamdi Usta'dan mesleği kapan Şükrü ve Raif Gülsunar adlı ustalar da dönerin ikinci kuşak mirasçısı olurlar. Bu ustalardan mesleği öğrenip bugünlere gelenler de yok değil… Bugün Kastamonu Hali'nde dönercilik yapan Şükrü Altınöz adlı usta da işte o büyük ustaların çıraklarından bugüne gelen dönercilerden biri… *Kastamonu'nun Ünlü Yemek ve Yiyecek ve İçecekleri - Nail Tan Kültür Bakanlığı Yayınları -1990 -
İŞTE DÖNERİN ATALARI
Döner ustalarının fotoğraflarında en eski tarihlisi 1855 yılına ait… Ancak 5 yıl öncesine ait başka bir belge daha var. Fotoğraf olmasa da resme yansıyan 1850 çizimi belgede bir İstanbul dönercisi anlatılıyor. Yakın tarihte ise fotoğrafların sayısı artıyor. Musa Dağdeviren arşivinde ortaya çıkan fotoğraflara göre 1917 'de dönerci ustaları Yanık Arşak Ağa (sağda) Bahçekapı'daki tezgahında görülüyor.
 |
| 1947 İstanbul'da döner ustası... |
 |
| Osmanlı zamanında çekilmiş bir başka kare... |
 |
| Kebabın takıldığı şiş... Gebraş adı verilen bu şişe 'sıçan kuyruğu' da denilirdi. Etler bu şişe takılır, piştikten sonra da yanındaki küçük şişlere takılarak servis edilirdi. |
 |
| Türkiye’de dönerin tarihi 150 yıl öncesine ait. İlk kez etin bir şişe takılması 1850’lere kadar gidiyor.1850 tarihli taş baskı resim. |
 |
| Musa Dağdeviren arşivinde ortaya çıkan fotoğraflara göre 1917 ‘de dönerci ustaları Yanık Arşak Ağa (sağda) Bahçekapı’daki tezgahında görülüyor. |
 |
| 1855 tarihli başka bir fotoğraf... Fotoğrafı çeken James Rodbertson, fotoğrafın çekildiği yer se İstanbul… Fotoğrafın solundaki ahşap masanın üzerinde kuzu eti parçaları ve masanın diğer ucunda da arkasındaki çengele dizilmiş, odun kömürü ateşinde dönerek pişen “Döner Kebap” bulunuyor. |
