Peygamberimizin sofrası nasıldı, ne yerdir, ne içerdi, sofra O'nun için ne anlama geliyordu? Ümmetine sofra ve yemekle ilgili ne dedi. Sofrabezi'nin özgün yazı dizisini okuyun.Yemek… Sadece damak ve haz bağlamında bir eylemden çok sosyal, dini, toplumsal bir yaşayışın aynaya vuran yansıması… Peki bir yaşam tarzı olarak İslam peygamberi ve yemek arasındaki ilişiki nasıldı. İşte bu özgün inceleme dosyasında Sofrabezi bu konuyu irdeliyor. Hz. Muhammed (s.a.v) nasıl yemek yerdi, yemek seçer miydi, yemeğe nasıl başlar ve yemekte nasıl otururdu. Yemekte hangi duaları okur, sonrasında ne yapardı.
MÜSLÜMANIN YEMEĞİ
- Her ne kadar başlık "peygamber yemeği" olsa da bunu "Bir Müslüman'ın yemeği nasıl olmalıdır" şeklinde de okuyabiliriz.
- O'na bakarak, hayatımıza yön vermek istediğimizde o artık peygamber yemeği değil, "O'nun sünneti" bağlamında omuzlarımıza yüklenmiş bir sorumluluk oluvermektedir.
- İslam peygamberi, yemeği en başından sonuna kadar kurala bağlamıştır.
- "Şuradan bir tepsi alayım da midemi doldurayım" şeklinde bir anlayışa asla müsahama göstermemiştir.
- O'na göre yemek, Allah'a karşı hamd etmenin, aile ile diri olmanın, birlikteliğin, dayanışma ve kaynaşmanın bir vesilesidir.
- Helal kazançla elde edilen nimetlerin bir arada aynı sofrada bulunması şükrü, gün içinde bir araya gelemeyen ancak yemekte tüm aile bireylerinin bir arada bulunmasını sağlayan yemek, aynı zamanda bir "aile meclisi" görevi görmüştür.
- Şimdi detaylara daha yakından bakalım.
SOFRADA HELAL OLANI YEMEK
- Peygamber, sofra adabından önce yiyecek ve içeceklerinin "Helal" olmasına dikkat eder, haram olan yiyecek ve içecekleri asla sofrasında bulundurmazdı.
- Haram kavramını burada iki ayrı anlamla ifade edebiliriz. İlki helal olmayan kazançla alınmış helal gıdaların "haram" olma durumudur. Mesela kumar oynatan birinin, kumardan kazandığı parayla, aldığı domates "helal gıda" düsturuna uymamaktadır.
- Domates helal bir gıda olmasına rağmen, onu elde etmek için kazanılan paranın meşru olmayışı, normal şartlarda helal olan meyveyi de lekelemiş olur. İslam, baştan sona şeffaflık bekleyerek, Müslümanların yediklerini de helal yoldan elde etmelerini emreder.
- Diğer bir "helal" kavramı ise Allah'ın helal olarak kazanılmasına, rağmen yasakladığı için tüketilmemesi gerekenlerdir.
- Kur'an'a göre 'Haram' olan yiyecekler bunlara örnektir. Mesela İslamî usullere göre kesilmemiş hayvan eti, kan, insan eti, domuz ve diğer yenmeyen canlılardan beslenmek ve sarhoş eden içkiler yenmesi ve içilmesi kesinlikle yasaklanmış olan 'haram'lardır.
İSLAM PEYGAMBERİNİN SOFRASINDA NE VARDI
- İslam Peygamberi helal ve haram dairesine elbette dikkat ederdi. Ancak, Mekke ve Medine'de yaşayan İslam Peygamberi'nin sofrası, tüm helal yiyeceklerle dolup taşmazdı elbette.
- Yöreye, özgü, bölgede bolca yetişen, bazen de yakın bölgelerden gelen gıdalar O'nun sofrasında bulunurdu.
- Sıcak iklimin vazgeçilmezi Hurma bunlardan biriydi.
- Hadis ve rivayetlerden edindiğimiz bilgilere göre Bal şerbetini ve nebiz denilen bir çeşit hurma ve üzüm kompostosunun tazesini severdi.
- Peygamberimiz "Çok sıcak yemeği sevmezdi" (Beyhaki, Huccetü'l İslam İmam Gazali, İhya'u Ulum'id-din) Öte yandan
- "En çok hoşlandığı yiyecek etti" şeklinde rivayet de mevcuttur. (Ebbuşeyh, Huccetü'l İslam İmam Gazali, İhya'u Ulum'id-din) İslam Peygamberi Ahmed Ziyaüddin, Ramuz El Hadis'e göre "Kabağı çok severdi".
- Huccetü'l İslam İmam Gazali, İhya'u Ulum'id-din'e göre ise "Avlanan kuş etlerini yerdi" Aynı kaynakta peygamberimizin hurmalardan Acve hurmasını sevdiği bildirilir.
PEYGAMBERİN TAVSİYE ETTİĞİ GIDALAR
- Peygamberimiz bazı gıdaları tüketmekle kalmamış aynı zamanda, bazı gıdalarını ümmetinin tüketmesi için tavsiyelerde de bulunmuştur. Zeytinyağı, bal, sirke bunlardan sadece bazılarıdır.
- "Sirke ne güzel katıktır"(Haydar Hatipoğlu, Sünen-i İbni Mace Tercemesi ve Şerhi )
- "Mantar kudret helvasıdır"(Haydar Hatipoğlu, Sünen-i İbni Mace Tercemesi ve Şerhi)
- "Sinameki ve sennut (tereyağ tulumuna konulan bal) yemeye devam ediniz Çünkü bu iki şeyde samdan (ölümden) başka her hastalıktan şüphesiz şifa vardır"(Haydar Hatipoğlu, Sünen-i İbni Mace Tercemesi ve Şerhi)
- "Zeytinyağını yiyiniz ve kullanınız Çünkü bu yağ mübarektir"(Haydar Hatipoğlu,Sünen-i İbni Mace Tercemesi ve Şerhi)
"Allah bir kimseye yemek yedirdiği zaman o kimse, 'Allah'ım Bize bu yemeği bereketli kıl ve bize bundan hayırlı rızık ver' diye dua etsin Allah bir kimseye bir miktar süt içirdiği zaman da o kimse, 'Allah'ım bize bu sütü bereketli kıl ve bize daha çok süt ver' diye dua etsin Çünkü yiyeceğin ve içeceğin yerini tutan sütten başka bir şeyi bilmiyorum"
(Haydar Hatipoğlu, Sünen-i İbni Mace Tercemesi ve Şerhi)